Şeyhler Camii

Doğal ve Kültürel Miras Cami

(Yakutiye, Erzurum, 1767 - )

Şiiliğin yayıldığı bir dönemde Karabağ’dan göç ederek Erzurum’a yerleşen Seyit Mehmet oğlu Mehmet Habip Efendi tarafından 1719’da günümüzdeki caminin bulunduğu alana kerpiçten bir cami inşa ettirilmiştir. 1767 yılında ise önceki cami yıktırılmış ve Habip Mehmet Efendi tarafından bu araziye şu anki Şeyhler Camii yaptırılmıştır.

Şeyhler Camii, klasik Osmanlı dönemi tek kubbeli camilerinin örneklerinden biridir. Buna ek olarak kare bir planda ve üç bölümlü son cemaat yeriyle birlikte inşa edilmiştir. Caminin kuzey cephesindeki yanları açık olarak planlanan son cemaat yerini dört sütun taşımaktadır. Caminin doğu ve batı cephelerinde birer adet, güney cephesinde üç ve kuzey cephede ise ikişer pencereye yer verilmiştir. Camiye giriş son cemaat yerinin ortasında bulunan taç kapıdan sağlanmaktadır. Taç kapı dikdörtgen bir çerçeve içinde, sivri kemerli ve çift kademeli olarak planlanmıştır. Caminin iç mekânında kalem işlerine yer verilmiştir. Bu bezemeler sonradan yenilenmiştir. Yapının kuzey cephesindeki mahfil ahşap malzeme kullanılarak yapılmıştır. Kırmızı kamber taşı kullanılarak yapılan mihrap mukarnas kavsarlıdır ve Erzurum’da bulunan diğer Osmanlı camileriyle ortak bazı özelliklere sahiptir. Caminin minber bölümü mihraba hemen bitişiğinde bulunmaktadır. Ancak minber bölümü orijinal değildir, XX. yüzyılda yapılmıştır. Caminin kuzeybatı cephesinde bulunan minaresi kübik altlıklı, silindirik gövdeli ve tek şerefeli olarak kesme taş malzemeden inşa edilmiştir. Minarenin kaide bölümünün üstünde kamber taşından yapılmış bir güneş saati bulunmaktadır. Üzerindeki kitabeye göre bu güneş saati 1771 yılında Hasankaleli İbrahim Hakkı’nın oğlu olan Fehim Efendi tarafından yaptırılmıştır. Şeyhler Camii günümüzde hala ibadete açıktır. Ancak çevresinde bulunan daha büyük camiler sebebiyle yeterli ilgi görmemektedir.

Yararlanılan Kaynaklar

Yurttaş, H., Özkan, H. ve Köşklü, Z. (Editörler) (2008). Yolların, Suların ve Sanatın Buluştuğu Şehir Erzurum. (Birinci Baskı). Ankara: Kariyer Matbaacılık; Özkan, H. (2010). Erzurum Şeyhler Külliyesi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6: 69-88; Gündoğdu, H., Bayhan, A.A. ve Arslan, M. (2010). Sanat Tarihi Açısından Erzurum. Erzurum: Güzel Sanatlar Enstitüsü Yayınları.